تفاوت دارایی و قلم پیکربندی در چیست؟

تفاوت دارایی و قلم پیکربندی چیست؟ این یکی از سوالات رایج ITSM است. اگر چه هر دو تحت لقای فرآیند مدیریت دارایی و پیکربندی ITIL v3 قرار دارند، ولی باید بین این دو مفهوم تمایز قائل شد.

کتابخانه مستندات زیرساخت فناوری اطلاعات (ITIL) یک بهین روش است که در سال 1980 توسط دولت بریتانیا در راستای هدایت مدیریت خدماتIT  توسعه پیدا کرد. هدف اصلی ITIL بهبود کارایی IT به منظور ارائه و پشتیبانی از خدمات IT است. نسخه فعلی ITIL، نسخه 3، شامل 5 سرفصل (Publication) است.

• استراتژی خدمت
• طراحی خدمت
• انتقال خدمت
• عملیات خدمت
• پیشرفت مستمر خدمت

مدیریت دارایی و پیکربندی خدمات ITIL

فرآیند مدیریت دارایی و پیکربندی خدمات ITIL (SACM) جزئی از سرفصل انتقال خدمت است. بر طبق ITIL، «مدیریت دارایی و پیکربندی خدمات وظیفه دارد از کنترل صحیح دارایی‌های مورد نیاز برای ارائه خدمات مطمئن شود و همچنین اطمینان حاصل کند که اطلاعات دقیق و قابل اعتماد در مورد آن دارایی‌ها همیشه و همه جا موجود است. این اطلاعات شامل جزئیاتی ا‌ست در مورد آنکه دارایی‌ها چطور پیکربندی شده‌اند و رابطه بین دارایی‌ها چیست». SACM به همراه تعدادی دیگر از فرآیندهای ITIL که برپایه داده‌های دقیق آن بنا شده است، چرخه حیات خدمات IT را تشکیل می‌دهد. مدیریت تغییر، مدیریت مشکل، مدیریت کاتالوگ خدمت، مدیریت مالی و مدیریت دانش همگی با اطلاعات مدیریت پیکربندی در ارتباط هستند و در بسیاری اوقات به آن وابسته هستند.

دارایی خدمت (Service Asset) چیست؟

دارایی در ITIL تعریف گسترده‌ای دارد، «هر نوع منبع یا قابلیت – دارایی‌های تامین‌کننده خدمات عبارتند از هر چیزی که برای ارائه خدمت به کار می‎آید». دارایی‌های IT، که به عنوان موجودی انبار هم شناخته می‌شود، معمولا به صورت خودکار و از طریق ابزار اکتشاف، شناسایی می‌شوند. این اقلام مشهود، مانند نرم‌افزار و سخت‌افزار از دریافت، تا استقرار و واگذاری، از جنبه مالی مدیریت می‌شوند. دارایی‌های غیرمشهود، شامل علائم تجاری و حق ثبت اختراع نیز دارای اهمیت هستند. داده‌هایی که گردآوری می‌شود می‌تواند برای ارائه راهکارهای مربوط به رخداد و مشکل استفاده شود. یک دارایی به طور معمول دارای ویژگی‌های زیر است:

• دارای ارزش مادی است که در طول زمان از بهای آن کاسته می‌شود.
• دارای اطلاعات ضمانت است.
• دارای اطلاعات پشتیبانی مشتریان در دوره ضمانت است.
• توسط یک سیستم تدارکات-پشتیبانی، ابزار اکتشاف، یا به طور دستی ایجاد می‌شود.

لپ‌تاپ، نرم‌افزار، کامپیوترهای دسکتاپ، تلفن، پرینتر و دستگاه‌های پرتابل تعدادی از نمونه‌های دارایی‌های IT هستند.

قلم پیکربندی چیست؟

در ITIL مفهوم قلم پیکربندی CI به این صورت تعریف شده است: «هر جزء یا هر دارایی خدمت که نیازمند مدیریت برای ارائه خدمات IT هستند. اطلاعات مربوط به هر CI در یک رکورد پیکربندی در سیستم مدیریت پیکربندی ثبت می‌شود و توسط SACM در طول چرخه حیات خود نگهداری می‌شود». اقلام پیکربندی شامل خدمات IT و اقلامی هستند که در پایگاه داده مدیریت پیکربندی (CMDB) شما وجود دارند و با فرآیند مدیریت پیکربندی مدیریت می‌شوند. CI ها تاثیر مستقیمی بر ارائه خدمات IT دارند و برای موفقیت سازمان حیاتی هستند. اگر CI به درستی کار نکند، احتمال بروز خسارات مالی وجود دارد.

سرویس ایمیل، سرور، نرم‌افزار، ساختمان‌ها، افراد و مستندات توافقنامه‌های سطح خدمت، مثال‌هایی از CI هستند.

فرآیند مدیریت تغییر، پیاده‌سازی اصلاحات را در همه CIها مدیریت می‌کند تا تاثیرات منفی تغییرات، مانند زمان عدم پاسخگویی (Downtime) کاهش یابد.

تفاوت دارایی و قلم پیکربندی چیست؟

همه دارایی‌ها، CI نیستند و همه CIها نیز دارایی نیستند. البته اینقدرها هم ساده نیست. برای مثال، یک خدمت مانند ایمیل، یک CI است، ولی دارایی نیست. اگر ایمیل شما هک شود، تاثیرات آن روی کسب و کار زیاد است. در مقابل آن، برخی از دارایی‌ها به ارائه خدمت کمک می‌کنند، ولی اگر دارایی‌ها را حذف کنید، در عملکرد خدمات خللی ایجاد نمی‌شود. برای مثال، یک کارمند ممکن است برای انجام کار روزانه خود به لپ‌تاپ نیاز داشته باشد، ولی اگر لپ‌تاپ به درستی کار نکند، خللی در عملکرد کلی کسب و کار ایجاد نمی‌شود. این لپ‌تاپ فقط یک دارایی است و نیازمند مدیریت پیکربندی نیست.

همه دارایی‌ها، CI نیستند و همه CIها نیز دارایی نیستند. البته شناخت تفاوت دارایی و قلم پیکربندی اینقدرها هم ساده نیست. باید تاثیرات هرکدام روی کسب و کار و ارزشی که در خلق خدمت دارند را بدانیم…

حال چطور تفاوت دارایی و قلم پیکربندی را تشخیص دهیم؟ شاخص‌های زیر به شما کمک می‌کند در این مورد تصمیم‌گیری نمائید.

پایگاه داده مدیریت پیکربندی

پایگاه داده مدیریت پیکربندی (CMDB) انبار اصلی اقلام پیکربندی و روابط بین CIها است. هدف این انبار رهگیری وضعیت فعلی CIها و روابط بالادستی و پایین‌دستی آن‌هاست. این داده‌ها در راستای تحلیل تاثیر، تحلیل علت ریشه‌ای و مدیریت موفق تغییرات زیرساخت، بدون ایجاد تاثیر منفی روی عملیات، به پیشخوان خدمت یاری می‌رسانند. ویژگی‌های مرتبط با هر CI می‌تواند در CMBD نگهداری شود. این ویژگی‌ها با توجه به نوع CI مورد نظر، متفاوت خواهد بود. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:

• شناسه منحصر به فرد (Unique identifier)
• توضیحات
• اطلاعات مالک (بخش یا فرد)
• جزئیات نگهداری/ضمانت
• شناسه کاربر
• موقعیت مکانی
• شماره سریال

نگهداری رکورد دقیق از دارایی‌های IT و اقلام پیکربندی برای هر کسب‌و‌کار با هر اندازه‌ای حائز اهمیت است. تکنولوژی نقش مهمی در عملیات روزمره کسب و کار ایجاد می‌کند، هر وضعیت نابسامانی می‌تواند منجر به تنزل رتبه خدمات، زمان عدم پاسخگویی (Downtime) برنامه‌ریزی نشده، از دست دادن داده‌ها و نقض ملاحظات امنیتی شود. برای پشتیبانی از فرآیندهای مدیریت خدمات وابسته، لازم است هم برای دارایی‌ها و هم برای اقلام پیکربندی، اطلاعات صحیح جمع‌آوری شود و به سرعت در هر جا و هر زمان در دسترس قرار گیرد.